خانم هاسمیک گیراگوسیان در وبینار «روابط فرهنگی ایران و ارمنستان» که به همت رایزنی فرهنگی ایران در ایروان برگزار شد، از وجود نسخ خطی فارسی با حروف ارمنی در موزه ماتناداران ایروان خبر داد.

به گزارش روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، رایزنی فرهنگی ایران در ایروان با همکاری بنیاد فرهنگی ایرانیان ارمنستان، دومین وبینار بین‌المللی با عنوان «روابط فرهنگی ایران و ارمنستان» روز سه‌شنبه (4 آذرماه) برگزار کرد.

در این وبینار، خانم هاسمیک گیراگوسیان، پژوهشگر ارشد ماتناداران، استاد کرسی ایرانشناسی دانشگاه دولتی ایروان با اشاره به موضوع «نسخ خطی فارسی نوشته با حروف ارمنی محفوظ در ماتناداران» گفت: موزه ماتناداران ایروان موسوم به مسروپ ماشتوتس یکی از بزرگترین و قدیمی ترین مراکز حفظ و نگه داری کتب دست نویس جهان محسوب می‌شود. این موزه یک انستیتوی پژوهشی نسخ خطی بشمار می‌رود که دارای مخزن نسخه‌های خطی مربوط به قرون پنجم الی نوزدهم میلادی است.

وی ادامه داد: در آن موزه در کنار دست نوشته‌های ارمنی نسخه‌های خطی به زبان فارسی نیز نگهداری می‌گردد. ولی در مجموعه نسخه‌های خطی ارمنی دست نوشته‌هایی پیدا می‌شوند که با حروف ارمنی نوشته که به زبان فارسی هستند. این دست نوشته‌ها را به دو دسته اصلی تقسیم می‌کنیم: 1- کتب دست نویس و 2- قطعاتی یا تکه‌های که در لایه‌های نسخ خطی ارمنی نهفته‌اند. از کتب دست نویس می‌توان از دو جلد انجیل رسولان را که نقل از زبان ارمنی به زبان فارسی و با حروف ارمنی نوشته شده نام برد.

این پژوهشگر ارمنی افزود: در دست نوشته‌های مزبور، قبل از اناجیل رسولان یک مقدمه دیده می‌شود که استنساخی از مقدمه انجیل دیاتسارون فارسی متنی از سده هفتم هجری یا سیزدهم میلادی است. نسخه خطی شماره 8492 در شماخی یعنی در شهر مرکزی شروان تاریخی در قفقاز جنوب شرقی کتابت شده و نسخه خطی شماره 3044 استناخی از دست نوشته 8492 است و به طور تکمیلتر حفظ شده است. تاریخ و نحوه ورود این دو جلد دست نوشته به ماتناداران معلوم است. در اوایل قرن بیستم میلادی از طرف آلکسندر ملک-آذریان رییس سازمان ملی ارامنه به مخزن کتب دست‌نویس کلیسای اجمادسین مقدس اهدا شده که بعدا در اختیار مخزن دست نوشته‌های ماتناداران قرار گرفتند.

وی اظهار کرد: دست نوشته‌های فارسی انجیل رسولان نوشته با حروف ارمنی محفوظ در مخزن نسخه‌های خطی ماتناداران ایروان، از نفیس‌‌ترین انجیل‌های خطی شناخته می‌شوند که دارای ارزش زیادی هستند. این دست نوشته‌ها که مربوط به قرن هجدهم میلادی و دوازدهم هجری هستند، از همزیستی مسالمت‌آمیز ارامنه و ایرانیان در قفقاز جنوب شرقی سخن می‌گویند. از سوی دیگر این دست نوشته‌ها دال بر آن هستند که در قرن هجدهم میلادی مباحث دینی به زبان فارسی مابین جامعه‌های مسلمان و مسیحی انجام می‌شدند․ این مباحث هدف شناسایی دین همدیگر را داشتند.

خانم هاسمیک گیراگوسیان در سخنانش، مطرح کرد: در میراث دست نوشته‌های فارسی که با حروف ارمنی کتابت شده‌اند بخش جداگانه‌ای وجود دارد. قطعات ادبی فارسی نوشته با خط ارمنی درباره آشنایی ادیبات فارسی از طرف ارامنه سخن می‌گویند. در یک نسخه خطی ارمنی ماتناداران یک رباعی از سعدی با حروف ارمنی با عنوان «گفته شیخ سعدی» آمده است.

وی اذعان کرد: تعداد چنین شواهد در نسخه‌های خطی ارمنی زیاد است، ریشه‌های عمیق روابط تاریخی و فرهنگی ارمنی و ایرانی را نمایان می‌کند.

الهام ملک‌زاده، عضو هیأت علمی و مدیر گروه تاریخ فرهنگی پژوهشکده علوم تاریخی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به بیان موضوع «فعالیت‌های اجتماعی و عام المنفعه زنان ارمنی تهران» پرداخت.

وی اظهار کرد: ارمنیان دارای تمدنی بسیار کهن هستند. پس از آنکه نفوذ تمدن یونانی در ارمنستان شکل گرفت و حکومت‌های پی در پی حاکم شدند؛ در سال 1301 م، ارمنستان به عنوان اولین کشور جهان مسیحیت مذهب رسمی آن شد.

وی با تشریح روند تأسيس انجمن خيريه زنان ارمني تهران گفت: پيش از استقرار حكومت مشروطه و در همان آغاز حركت‌هاي آزادي خواهان، جمعي از زنان تحصيل كرده، متمول و خيرخواه و نيكوكار ارمني گردهم آمده و با اين مجموعه از عوامل مختلف انسان دوستانه، شرايط موجود اجتماعي، تفكرات روشنفكرانه و در عين حال دورانديشانه‌شان به سرپرستي كاتارينه داويرخانيان، همسر مارديروس اميرتومان، دست به حركتي جديد زدند كه در ايران در نوع خود بي نظير بود. اولين انجمن خيريه زنان ارمني تهران در سيزدهم اكتبر1905 م تشکیل شد.

ملک‌زاده یادآور شد: در ایجاد تشکل‌های خیریه زنان ارمنی، دلایل و انگیزه‌های مختلفی وجود دارد. در میان این انگیزه‌ها می‌توان به تعالیم آیین مسیح و سنت مرسوم در میان مسیحیان مبنی بر رسیدگی به امور فقرا و نیازمندان اشاره کرد.

انتهای پیام/ص