انتشار و گسترش آرياييان بر فلات ايران ، در حدود نيمة هزارة دوم قبل از ميلاد آغاز شد . آرياييان شاخه‌اي از اقوام سفيد پوست هند و اروپايي هستند كه عده‌اي از آنها به سرزمين هند و گروهي به فلات ايران روي آوردند . ايرانيان جزو دستة شرقي نژاد هند و اروپايي به شمار مي‌روند و اين نژاد را از آن رو چنين ناميده‌اند كه حوزة پراكندگي آنها از اسپانيا و پرتقال در اروپا گرفته تا ايران ، افغانستان ، پاكستان و هند در آسيا گسترده است . مهاجران ايراني از طايفه‌هاي مادي ، پارسي ، سكايي ، پارتي ، باختري و سغدي تركيب يافته‌اند و ظاهراً هيچيك از اين طوايف قديم ، نژاد خالص ندارند و در آنها ، خصوصيات نژاد شمالي و جنوبي ـ يعني قامت بلند و مو و چشم روشن با قد كوتاه و مو و چشم تيره رنگ ـ در هم آميخته است . همچنين ترديدي در تعدد و تنوع زبانها لهجه‌ها در قديم نمي‌توان داشت و اين جمله ، گواه اختلاط نژادي از بدو تاريخ است .

دربارة منشأ نژادي مردم و قوميتهاي متفاوت ايراني ، مي‌توان به تفكيك استانها سخن راند . در استانهاي آذربايجان غربي و شرقي ، اصفهان ، سمنان ، سيستان و بلوچستان ، فارس ، كردستان ، كرمان ، كهگيلويه و بوير احمد ، تهران ، چهار محال و بختياري ، خراسان ، لرستان ، مازندران ، مركزي ، هرمزگان ، همدان و يزد مردم از نژاد آريايي و ايراني الاصل هستند همچنين مردم استان ايلام از نژاد كرد ، لر و لك به شمار مي‌روند . ساكنان قديم استان گيلان را دو قوم گل يا گيل و آمارد تشكيل مي‌داده‌اند كه در جلگه‌هاي ساحلي درياي مازندران و دامنه‌هاي جبال البرز مي‌زيسته‌اند . مردم استان كرمانشاه ، همانند كردها ، از شاخة بزرگي از مادها هستند ، كه دانشمندان آنان را نژاد آريا دانسته‌اند . در استان بوشهر نيز علاوه بر نژاد مديترانه‌اي ، نژادهاي ديگري مانند دراويدي ، سياه پوست ، سامي ، عيلامي ، سومري ، نورديك ، كرد ، لر ، بهباني و عرب در اين سرزمين سكونت داشته يا به مرور به اين منطقه مهاجرت كرده‌اند . ساكنان اولية استان خوزستان نيز عيلاميها بوده‌اند كه از هزارة 4 قبل از ميلاد در فلات ايران مي‌زيسته‌اند ، ولي ديولافوآ و دُمرگان بر اين عقيده‌اند كه پيش از عيلاميها ، مردمان ديگري از نژاد سياه در خوزستان زندگي مي‌كرده‌اند . كشف تخته سنگ معروف « نرمسين » در حفاريهاي شوش نيز اين باور را تاييد مي‌كند ، زيرا نقوش برجستة اين سنگ ، شكل پادشاه سامي نژاد را نشان مي‌دهد كه فرماندهي عده‌اي از سياه پوستان را به عهده داشته و به فتح و پيروزي رسيده‌اند . در حال حاضر ساكنان خوزستان را لرها ، عربها ، تركها و بقاياي نژادهاي باستاني تشكيل مي‌دهند .