با آنكه اين دخمه‌ها در سنگ كوه تراشيده شده است، اما بارزترين مدرك براي شناخت معماري چوبي در كشور ما محسوب مي‌شود. زيرا با آنكه بناهاي چوبي آن زمان به روزگار ما نرسيده ، اما همه ريزه كاري‌هاي ساختمانهايي كه در آنها از الوارهاي چوبي تراشيده استفاده مي‌شد ، به دقت در اين دخمه‌ها ، با تراش در سنگ نمايش داده شده است . در بيشتر اين دخمه ها علاوه بر حجاري همه دخمه‌ها در سينة كوه ، نقش برجستگي‌هايي هم از صحنه‌هاي نيايش ديده مي‌شود. مهم‌ترين اين آثار عبارتنداز : دخمة دآو دختر در ممسني فارس ، دخمة فقرگاه يا فخرگاه در نزديكي مهاباد ، دخمة فرهاد و شيرين در صحنة كرمانشاه و دخمه‌ هاي اسحاق وند و سكاوند در نزديكي هرسين در كرمانشاه و دخمة قيزقپان در خاك عراق و همچنين دخمة دكان داوود در نزديكي سر پل ذهاب در استان كرمانشاه . علاوه بر دخمه‌هاي سنگي بايد به گفته هردودت ، مورخ يوناني سدة پنجم پيش از ميلاد هم اشاره‌اي كرد: « درهگمتانه پايتخت ماد ، اصول شهرسازي رعايت شده و در اين شهر كاخ شاهي به وضعي عجيب و مستحكم به صورت هفت قلعه ساخته شده كه هر قلعه درون قلعه ديگر قرار گرفته بود و كنگره‌هاي هفتگانه از بيرون به درون قلعه‌ها به ترتيب سفيد ، سياه ، ارغواني ، آبي ، سرخ ، نارنجي ، سيمين و زرين بود و كاخي بس بلند مخصوص پادشاه و خزانه سلطنتي در آخرين قلعه دروني برپا بود... » به احتمال بسيار ، باروهاي هفتگانه و هفت رنگ هگمتانه ، به شيوه‌اي نمادين و مرموز ، نشانه‌اي از آسمان و هفت اختر گردان بوده است.

در استان همدان و در نزديكي شهرستان ملاير در يك حفاري علمي در تپة نوشي‌جان ، در سال 1346ش. نمونه‌اي از معماري جالب توجه زمان ماد كشف شد كه آثار ساختماني اين تپه شامل آتشگاه ، تالار ستون دار ، معبد مركزي ، اتاق‌ها و انبارها ، تونل و حصار دژ نيز هست.