| مجموع تأسيسات اقامتي كشور در سال 1375 ، شامل هتل هاي 1 تا 5 ستاره ، و تأسيسات درجه بندي نشده 521 واحد است. واحدهاي اقامتي كشور داراي 23897 اتاق و 48879 تخت هستند. بدين ترتيب ، ظرفيت سالانه تخت‌هاي واحدهاي اقامتي كشور بيش از 8/17 ميليون تخت شب است. واحدهاي اقامتي كشور را طيف وسيعي از هتل‌ها ، هتل آپارتمان ، پانسيون ، مهمانسرا ، مجتمع جهانگردي ، اردوگاه جهانگردي ، پلاژ و متل‌ها تشكيل مي دهد. حدود 60% از اين تأسيسات به بخش خصوصي ، 19% به بخش دولتي و 21% به بخش عمومي تعلق دارد.
از مجموع تأسيسات اقامتي كشور 24% ظرفيت آنها به هتل‌هاي يك ستاره،، 4/29% به دوستاره ، 2/18% سه ستاره ، 7/9% چهارستاره ، 5/10% پنج ستاره و 2/8% درجه بندي نشده تعلق دارند. بدين ترتيب مسافران مي‌توانند متناسب با امكانات خويش ، هر نوع محل اقامت مورد نظر خود را انتخاب كنند. علاوه بر 521 واحد تأسيسات اقامتي ياد شده ، تعداد 1775 واحد اقامتي تحت عنوان مهمانپذير يا مسافرخانه در كشور وجود دارد. اين مسافرخانه ها 36568 اتاق و 94053 تخت دارند.
شهرهاي تهران و مشهد با داشتن حدود 40% ظرفيت اتاق واحدهاي اقامتي ، بيشترين امكانات اقامتي را در اختيار دارند. تهران به سبب مركزيت سياسي ، اداري ، اقتصادي و ارتباطي و مشهد به سبب اهميت زيارتي از جمله مراكز اصلي گردش در كشور به شمار مي‌روند. پس از اين شهرها ، شهرهاي اصفهان ، كيش ، شيراز ، اهواز ، تبريز ، نوشهر ، بندرعباس ، رشت و انزلي در مراتب بعدي قرار دارند.
امكانات و تأسيسات اقامتي كشور را مجموعه اي از تأسيسات پذيرايي شامل انواع رستورانها ، چلوكبابي‌ها و قهوه خانه‌هاي سنتي تكميل مي‌كنند. در اين واحدهاي پذيرايي انواع غذاهاي ايراني و گاهي غير ايراني به مسافران عرضه مي‌شود. غذاهاي ايراني و آشپزخانة ايراني از متنوع‌ترين غذاهاي جهان است. انواع غذاهاي گوشتي ، گياهي و يا دريايي در واحدهاي پذيرايي كشور ارائه مي‌شود. در ميان غذاهاي سنتي ايراني چلوكباب ، آبگوشت ، انواع خورشت‌هاي ايراني و انواع پلوها شهرت خاص دارند. اين غذاها كه به دست آشپزهاي ماهر تهيه مي‌شوند ، در ميان مسافران خارجي مشتاقان فراوان دارند. نوشيدني سنتي ايران كه با غذا صرف مي‌شود ، دوغ و يا انواع شربت‌هاست. اما انواع نوشيدني‌هاي گازدار و آبهاي معدني را در شيشه‌ها و ظروف بسته بندي شده، مي‌توان در سراسر كشور به دست آورد.
شيريني‌ها و انواع تنقلات و آجيل در ايران از شهرت خاصي برخوردارند . سنت تهية اين شيريني‌ها و تنقلات به دوره هاي بسيار دور باز مي‌گردد. خشك كردن ميوه ها و نگهداري آن براي مصرف در فصل زمستان ، در ايران ، سابقه‌اي طولاني دارد و امروزه انواع شيريني ، آجيل و ميوه هاي خشك از سوغاتي‌هاي مهم ايران است كه در بسته بندي‌هاي بهداشتي به مسافران عرضه مي‌شود.خاويار ايران ، از جمله مهمترين و شاخص ترين غذاهاي ايراني براي مسافران است . خاويار ايراني با شهرت جهاني خود در ميان مسافران خارجي طرفداران بسيار دارد و از جمله سوغاتي هاي مهم مسافران به شمار مي‌رود.
روحية مهمان نوازي در ميان خانواده ها و مردم ايران سنتي ديرينه و بسيار ديرپاست. روحية پذيرش مهمان در مناطق گردشگري ايران ، به عنوان يك مقوله فرهنگي پذيرفته شده است. مهمان مي‌تواند حتي در روستايي كه فاقد امكانات اقامتي رسمي است ، در خانواده‌هاي روستايي اقامت كندو بي گمان مورد احترام و پذيرايي قرار خواهد گرفت . حتي در ميان جوامع كوچ نشين ، اگر مهمان فرصت پذيرايي را از ميزبان دريغ كند، موجب آزردگي او خواهد شد، زيرا از انجام وظيفة سنتي خود بازمانده است.
وجود امنيت در مناطق توريستي كشور موجب شده تا مسافران بتوانند ، بدون كوچكترين نگراني ،در فضاهاي آزاد كنار جاده ها ، سواحل ، و حاشية شهرها ، پاركها و پاركهاي جنگلي به راحتي چادر برپا كنند و امكانات اقامتي خود را مورد استفاده قرار دهند.براي جبران كمبود تأسيسات اقامتي ، دولت طي برنامه‌هاي اول و دوم توسعة اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي ، پيش بيني‌ها و سرمايه‌گذاري‌هاي و تسهيلات گوناگوني براي ساخت واحدهاي اقامتي قايل شده است. در حال حاضر ، بسياري از اين واحدها در دست احداث هستند و همه ساله بخشي از آنها مورد بهره برداري قرار مي‌گيرند | 
