منو اصلی
خوزستان
آبادان
آبادان نام بندر و جزيره دلتا مانندي است كه در گذشته « عبادان» نام داشته است. ياقوت حموي جزيره بزرگ را كه بين دو شط يعني اروند رود و كارون واقع شده، « ميان رود» نام داده است، ناصر خسرو قبادياني نيز در سال 438 هـ. ق آبادان را ديده و آن را توصيف كرده است.
در اواخر قرن سيزدهم هجري قمري آبادان به واسطه وجود صنعت نفت رونق و گسترش يافت. در سال 1909 ميلادي شركت نفت به دنبال عمليات استخراج نفت در خوزستان پالايشگاه و تصفيه خانه‌هاي عظيمي در آبادان ايجاد كرد. پس از ايجاد پالايشگاه اهميت اقتصادي، سياسي و بين‌المللي اين جزيره افزايش يافت.
در زمان سلطنت رضا شاه پهلوي نام عبادان به آبادان تغيير يافت. شهر آبادان قبل از حمله عراق به ايران در سال 1359 خورشيدي از شهرهاي بسيار با شكوه و آباد ايران بشمار مي‌رفت. در حال حاضر كار بازسازي و نوسازي اين شهر به اتمام رسيده است.
اهواز
اهواز مركز استان خوزستان است. باني و تاريخ بناي شهر اهواز بدرستي معلوم نيست، عيلاميان شهري در حدود اهواز بنام ” اكسين“ بنا كرده بودند. پس از ويراني آن، شهر اهواز در دوران اشكانيان، تجديد بنا گرديد و پس از اشكانيان، اردشير ساساني به بناي مجدد اهواز همت گماشت و در دوران پس از ساسانيان نيز شهر اهواز دستخوش ويراني شد كه باز به عمران آن پرداختند. ” ابن بنشاد“ مي‌نويسد: اهواز شهر بزرگي است، مردمش زرتشتي و مسلمان و انبار كالاها و فرآورده‌هاي خوزستان است، شكر، بافته‌هاي پشمي، جامه‌هاي ديبا، پارچه‌هاي كنفي و ديگر محصولات را از همه شهرهاي ايران به اهواز مي‌آورند و از اين شهر و به وسيله كشتي از راه خليج فارس به هندوستان و چين و از راه بصره و عراق و اصفهان به ساير كشورهاي جهان حمل مي‌كنند. بازرگانان و سوداگران و بيگانگان در اين شهر سود بسيار مي‌برند. نام اهواز با كالاهاي شكر و پارچه، در همه جهان مشهور و به بزرگي موصوف بود و به همين جهت عرب‌ها اين شهر را ” سوق‌الاهواز“ ناميده‌اند.
از قرن ششم هجري قمري به بعد به علت خراب شدن سد شادروان و همچنين جنگل‌ها و اغتشاشات داخلي و بروز بيمارهاي وبا و طاعون، اهواز رو به خرابي رفت تا آن در سال 1306 هجري قمري همزمان با حفر كانال سوئز و توجه اروپائيان رونق تازه‌اي گرفت. ناصرالدين شاه قاجار هم از اين فرصت براي گسترش كشتيراني بر روي رود كارون استفاده كرد و توسط والي خوزستان در كنار اهواز قديم بندرگاهي به نام « بندر ناصري» احداث كرد. در پي احداث اين بندر نام اهواز به « ناصريه» تبديل شد ولي در دوره پهلوي به نام قديمي « اهواز» خوانده شد.
ايذه
ايذه يك شهر تاريخي است و آثاري از زمان‌هاي بسيار قديم در آن به جا مانده است. اين شهر در روزگار عيلاميان اهميت و عظمت بسيار داشته و مركز آن آنزان يا آشتيان بوده و در عهد ساسانيان نيز نام و اعتبار داشته است. دركتابهاي تاريخي و جغرافي دوران بعد از اسلام نيز نام اين شهر ذكر شده است. مقدسي و ابن خرداد وياقوت حموي از ايذه نام برده‌اند. آتشكده‌اي هم در آن شهر بود كه تا زمان هارون ‌الرشيد فروزان بوده است. ” استرنج“ مي‌نويسد: ايزج به پل سنگي بزرگي كه در آن شهر روي كارون بسته بودند معروف بود. پل مزبور را ياقوت از عجايب جهان شمرده است. اين پل كه خرابه‌هاي آن هنوز ديده مي‌شود، بنام مادر اردشير بابكان ( خزهزاد) ناميده مي‌شد. كلمه ايذه در زمان اتابكان لر كمتر بكار رفت و به جاي آن مالمير ( مال امير) ناميده شد. كلمه ايذه در قرن‌هاي گذشته به كلي متروك شده بود تا در دوره پهلوي مجدداً مورد استفاده قرار گرفت.
ماهشهر
نام قبلي ماهشهر بندر مشهور بود و پيش از آن مهرويان و ماچوله خوانده مي‌شد. اين شهر يكي از قديمي ترين بندرهاي خليج فارس است. حمدالله مستوفي مي‌گويد: « به فاصله كمي از رودخانه شيرين يعني رودخانه زهره كه به تازگي به رودخانه طاب مرسوم شده، قرار دارد. بندر مهرويان در مرز غربي فارس واقع شده است. اين شهر اولين بندري بود كه كشتي‌هاي مسير بصره به اروند رود و به هند از آن مي‌گذشتند. اين شهر در سال 1326 تابع خرم شهر شد و سرانجام در سال 1339 به صورت شهرستان درآمد و تا قبل از ايجاد تأسيسات خارك، بزرگترين بندر صادراتي نفت ايران بود و هم اكنون نيز مهمترين واحد تبديل و صدور گاز در اين بندر قرار دارد و فرآورده‌هاي صادراتي پالايشگاه آبادان از طريق اين بندر صادر مي‌گردد.
بهبهان
اين ناحيه در روزگاران باستان وجود داشت و مركز حكومت آن ابز قباد، قباد فره و ارگان نام داشت. مقدسي در وصف آن مي‌نويسد: ارجان ولايتي است بس مهم، دشتي و كوهستاني و دريايي پر از درختان نخل، انجير و زيتون، نعمت‌هاي آن فراوان است. ياقوت حموي درباره ارجان ( بهبهان) مي‌نويسد: نخستين كسي كه ارجان را احداث نمود، قباد ابن فيروز بود، زماني كه با روميان جنگيد دستور داد شهري در مرز فارس و خوزستان احداث كنند و آن را ابز قباد نام نهاد. در روزگار ساسانيان شهر ارجان كه در 12 كيلومتري بهبهان بود بنا گرديد بعد از ويراني ارجان مردم به بهبهان فعلي نقل مكان كردند. در قرن چهارم ميلادي شهر ارجان پر جمعيت و آباد بود. به قول مقدسي، ارگان خزانه فارس وعراق و بارانداز خوزستان و اصفهان بود. به قول حمدالله مستوفي ارجان در اوايل قرن هشتم، ديگر آبادي سابق را نداشت و در نيمه دوم قرن هشتم اثري از ارجان نمانده بود و طولي نكشيد كه بهبهان كنوني بوجود آمد.
خرمشهر
شهرستان خرمشهر كه در گذشته به نام ” بندر محمره“ معروف بود، از دو قرن قبل به دليل اهميت سوق الجيشي فوق العاده مورد توجه استعمارگران قرار گرفت و ( تا كنون) چندين بار به اشغال قواي خارجي درآمده است. امپراطوري عثماني در سال 1883 ميلادي، انگليسي‌ها در سال 1857 ميلادي و ارتش متجاوز بعث عراق در سال 1359 خورشيدي خرمشهر را اشغال كرده‌اند. استرنج در كتاب سرزمين‌هاي خلافت شرقي درباره بندر خرمشهر ( محمره) مي‌نويسد: ” بندر محمره“ ( خرمشهر) در كنار نهر حفار در جاي سابق شهر بيان واقع شده است. نهر حفار نواحي بالاي شط العرب ( اروند رود) را به دو قسمت بالاي كارون متصل مي‌كند. ” ياقوت“، جزيره بزرگ را كه بين دو شط يعني شط العرب و كارون واقع شده « ميان رودان» نام داده است. ” مقدسي مي‌گويد: اين جزيره باتلاقي است كه در يك زاويه آن كنار دريا شهر عبادان است و در زوايه ديگر در مصب شط كارون بندر سليمان واقع شده است. ” كشف نفت در قرن 19 و مجاورت خرمشهر با آبادان كه بعداً پالايشگاه مدرني در آن ساخته شد، اهميت آن را دو چندان كرده است.
دزفول
دزفول يا دژپل را در اصطلاح محلي دزفيل و دژپيل گويند و معرب آن دسفول است. دزفول در زمان ساسانيان همزمان با پلي كه در كنار آن بر روي دز به منظور برقراري ارتباط بين پايتخت جديد يعني جندي شاپور و شوشتر ساخته شد، بنا شده است. دزفول در اصل انداميش نام داشت و تا اوايل قرن سيزدهم نيز به همين نام معروف بوده است. احتمالاً نام دزفول يا دز پل از نام همان پل مشتق گرديده است. دز به معني قلعه است. شهر دزفول در روي تپه‌اي به ارتفاع 210 متر از رودخانه بنا شده و سردابهاي عميقي دارد. دزفول مانند شوشتر مدتها تحت الشعاع جندي شاپور بود و پس از ويران شدن آن، رونق يافت، سپس به سبب عدم توجه به تعمير شبكه آبياري عهد ساساني، آسيب ديد.
دزفول از هجوم مغول محفوظ ماند، ولي بعداً تحت فرمان ايلخانان درآمد، در مقابل امير تيمور مقاومتي نشان نداد. نادر شاه چند بار به دزفول آمد و براي حفظ آن در مقابل لران قلعه دزشاه را در چند كيلومتري شمال شرقي شهر بنا نهاد.
دشت آزادگان
دشت آزادگان در ابتدا به دست ميسان يا سهل ميان و بعد از آن به بني طرف معروف بود. در سال 1314 خورشيدي بنا به تصويب هيأت وزيران به ” دشت ميشان“ تغيير نام يافت و در سال‌هاي اخير ” دشت آزادگان“ نام گذاري شد. ساكنان اين منطقه را عشاير عرب زبان تشكيل مي‌دهند. اين شهرستان تا سال 1323 خورشيدي جزء شهرستان اهواز بود و بعد از آن با پيوستن به بخش بستان به شهرستان دشت ميشان و دشت آزادگان تبديل شد.
شهرستان رامهرمز
در لغت نامه دهخدا آمده است: « رامهرمز نام شهري است از بناهاي هرمز پادشاه در اهواز در حوالي شوشتر و آن را رامز گويند و منسوب بدانجا را رامزي و رامي ‌گويند و در قديم آن را سمنگان مي‌گفته‌اند.
اصطخري مي‌گويد: در رامهرمز پارچه‌هاي ابريشمي مي‌بافند و به بسياري از شهرها‌ و ديار مي‌برند. مي‌گويند ماني پيشواي ديني نامدار در اين شهر كشته و به دار آويخته شده است و نيز مي‌گويند وي در اين شهر در مجلس بهرام گور به مرگي حتمي درگذشت و سپس سرش را از تن جدا كردند و گفتند او را كشته‌ايم. ابن البشار مي‌گويد: رامهرمز قصبه بزرگي است و بازارهاي بسيار و پر نعمت دارد. مسجد جامع زيبايي دارد كه در گرد آن بازارهاي آبادي بر پا بوده و از عضد الدوله ديلمي است. اين بازار تماماً سنگ فرش، مسقف، پاكيزه، زيبا و روشن است. او همچنين به وجود كتابخانه‌اي در اين شهر اشاره مي‌كند و اهميت و بزرگي آن را با كتابخانه بصره مقايسه مي‌كند. شهرستان رامهرمز در سال‌هاي اخير، مجدداً اهميت گذشته خود را به دست آورده و رو به توسعه و ترقي نهاده و امروزه از شهرستان‌هاي مهم استان خوزستان به شمار مي‌رود.
شوشتر
شهر شوشتر از شهرهاي بسيار كهن ايران است. طبق روايت گويند: شهرستان شوش و شوشتر را شوشيند ( شوسن) زن يزدگرد پسر شاپور ساخت، زيرا او دختر ريش گلوته پادشاه يهوديان و مادر بهرام گور بود. در عهد عيلاميان شهر هيدالو ظاهراً در موضع شوشتر كنوني بود و سپاهيان آشور بانيپال در دنباله فتوحات خود بدانجا رسيدند.
قديمترين آثار بدست آمده نشان مي‌دهد كه شوشتر در زمان ساسانيان نيز وجود داشته است. در سال 260 ميلادي والدين قيصر روم اسير شاپور اول ( دومين پادشاه سلسله ساساني) گرديد و در مدت 7 سال اسيري به ساختن سد عظيم شادروان در نزديك شوشتر مشغول بود عرب‌ها، سد شادروان را از عجائب ابنيه جهان مي‌شمردند و هنوز آثاري از آن باقي مانده است.
شوشتر در دوره قاجاريه نيز كرسي ايالت خوزستان محسوب مي‌شد. در زمان فتحعلي شاه قاجار، شوشتر، دزفول و هويزه جزء كرمانشاه گرديد و به محمد علي ميرزاي دولت شده سپرده شد. بر اثر طاعون در سال 1247 هـ. ق، بيش از نيمي از جمعيت شهر خالي شد. در زمان سلطنت مظفر الدين شاه، دو دستگي حيدري و نعمتي در آن به اوج خود رسيد و هريك در كوچه‌ها و يا پشت بام سنگر بندي كردند. خزعل خان هم ازاين وضع استفاده كرد و دسته‌هاي عرب‌ها را به تاخت و تاز در شوشتر فرستاد. مردم شوشتر از آغاز ظهور اسلام مسلمان و بعدها شيعه شدند. شوشتر را دارالمومنين دانسته‌اند.
مسجد سليمان
مسجد سليمان از شهرهاي مهم نفتي استان خوزستان بشمار مي‌رود.طبق كاوش‌‌هاي باستان‌شناسي، آثار كهن مربوط به زندگي غار نشيني و دوران ماقبل تاريخ در اين سرزمين كشف شده است و گفته مي‌شود كه در همين مكان هوشنگ پيشدادي در اثر برخورد دو سنگ چخماق شعله آتش را براي اولين بار كشف كرده است. مسجد سليمان در زمان كيانيان، عيلامي‌ها، مادها، پارس ها، سلوكيان، اشكانيان‌ و ساسانيان اهميت فراواني داشته است و آثار برجا مانده از آن دوران شاهد اين ادعاست مسجد سليمان همچنين زادگاه چيش پيش پارسي بوده است.
اين شهر درقرن هشتم قبل از ميلاد جزء سرزمين عيلام بود و در آن عصر ” آساك“ نام داشت و در دوران پارس‌ها ” پارسوماش“ ناميده مي‌شد. در قرون وسطي نيز ” تُلْغُر“ ناميده مي‌شد، سپس به ” جهانگيري“ و ” ميدان تفتون“ معروف گرديد. بعد از اينكه آثار آتشكده سر مسجد براي همگان مشخص شد، بنا به تصويب مجلس شوراي ملي در سال 1305 خورشيدي به ” مسجد سليمان“ تغيير نام يافت.
شادگان
شادگان در سال‌هاي گذشته به علت ارتباط با خليج فارس از راه پيش بندر بوزي، واقع در منتهي‌اليه خورد ورق، اهميت داشته است ولي به علت از كار افتادن بندرگاه در اثر پر شدن خوردورق از رسوبات، از اهميت آن كاسته شده است. شهرستان شادگان در گذشته يكي از بخش‌هاي مهم شهرستان خرمشهر بود و در سال‌هاي اخير به شهرستان تبديل شده است.
شوش
شوش يكي از كهن‌ترين مراكز تمدني جهان است. در نتيجه كاوش‌هاي باستان‌شناسي آثار و بقايايي در آن يافت شده است كه قدمت آن را به دوران ماقبل تاريخ مرتبط مي‌سازد. عيلامي‌ها اولين قومي هستند كه شوش را رونق بخشيدند. در دوران تسلط اين قوم، شوش آنچنان اعتباري يافت كه به پايتختي برگزيده شد. شوش پس از تسلط هخامنشيان نيز عظمت خود را حفظ نمود و داريوش هخامنشي آن را به عنوان پايتخت زمستاني برگزيد و تا اوائل تسلط مسلمانان عرب همچنان رونق داشت. در زمان ساسانيان، شوش پايتخت زمستاني بود.
از سده دوم تا هفتم هـ. ق نيز دوباره رونقي نصيب اين شهر گشت ولي با حمله مغولان، عظمت و شكوه آن از ميان رفت. از سال 1849 ميلادي باستان شناسان به كاوش در ويرانه‌هاي شوش پرداختند و آثار نفيسي از شهر خاموش و متروك شوش بدست آوردند. قلعه معروف شوش در سال 1898 توسط دمرگان بر تپه اكروپل احداث گرديد.
باغملك
باغملك يكي از شهرستان‌هاي جديد التأسيس استان خوزستان است و تاريخ آن با تاريخ نواحي شمالي استان خوزستان درآميخته است.
انديمشك
انديمشك در كنار خرابه‌هاي شهر قديم ( لور) و ( اري ترين) احداث گرديده است. لور شهري آباد بود كه جعرافي نويساني چون اصطخري و مقدسي از آن نام برده‌اند. گويا شهر لور تا قرون وسطي از آبادي بهره‌مند بود و پس از آن رو به ويراني نهاده است. انديمشك در دوره قاجاريه و در حكومت حاج صالح خان مكري با ساختن قلعه‌اي اهميت پيدا كرد و صالح آباد ناميده شد، سپس به انديمشك تغيير نام يافت. مردم اين شهر در گذشته دركپرها، چادرهاي ساده و بعدها در خانه‌هاي گلي زندگي مي‌كردند. ولي امروزه رشد و توسعه قابل توجهي يافته است.
نام و نشاني اماكن و ديدني‌هاي مهم استان
شهرستان دزفول
درياچه سردز- 15 كيلومتري شمال شهر دزفول
هور مزرعه- جنوب دزفول
پل قديمي دزفول- دزفول
كاروانسراي دزفول- دزفول
بند بالا رود- بر روي رودخانه دزفول
آسياب رعنا- در غرب شهر دزفول
حمام كرناسيون- در كنار رودخانه شهر دزفول
شهرباستاني جندي شاپور- 10 كيلومتري دزفول
تپه چغاميش- 40 كيلومتري جنوب شرقي دزفول
مسجد جامع دزفول- ميدان مركزي دزفول
مسجد لب خندان- دزفول
مسجد ملا عليشاه- خيابان سيروس دزفول
آرامگاه شاه ابوالقاسم ( يعقوب ليث) – جاده دزفول، شوشتر
بقعه با حزقيل/ ابودانيال- دزفول
بقعه پير اسحاق- دزفول، هقت تپه
بقعه پير روبن – شمال غربي دزفول
بقعه شاه ركن الدين – شرق دزفول
بقعه علي مالك – نزديك پل دزفول
شهرستان شوشتر
چشمه آب معدني گراب- 9 كيلومتري روستاي گراب در شوشتر
چشمه سي‌زنگر- شوشتر
قلعه رستم عقيلي- شوشتر
پل شادروان – جاده شوشتر، دزفول
پل لشكر – شوشتر
پل نفس‌كش يا شاه علي – غرب شهرستان شوشتر
كاروانسراي شوشتر- شوشتر
بندقير – شوشتر
بند خاك – جنوب شهر شوشتر
آسيا‌هاي آبي سيكا- شوشتر
روستاي گتوند- شوشتر
شهر باستاني دستوا- 3 كيلومتري جنوب شوشتر
منزل مستوفي- شوشتر
منزل معين‌النجار ( معين‌زاده) – در محله در عباس شوشتر
آبشارهاي تاريخي شوشتر – در نزديكي سيكا شوشتر
خرف خانه- شوشتر
بازار شوشتر- شوشتر
معبد توعاشقون ( اتاق عاشقان) – شوشتر
كلاه فرنگي – شوشتر
قلعه سلاسل – شوشتر
قلعه رستم – شمال روستاي گتوند
مسجد جامع شوشتر- غرب شوشتر
امام زاده سيد حسن – شوشتر
امام زاده عبدالله – جنوب شهر شوشتر
بقعه امام رضا ديني- خارج از شهر شوشتر
بقعه براء بن مالك – شمال شوشتر
بقعه سيد محمّد ماهرو- شوشتر
بقعه سيد محمد گياهخوار – شمال شرقي شوشتر
بقعه خضر- خدر- شوشتر
بقعه شابوالحسن/ شامرد- ضلع غربي روستاي جلكان شوشتر
شهرستان انديمشك
شهر لور ساساني- انديمشك
شهرستان ايذه
قلعه تُل- سرتُلي در ناحيه ايذه
اشكفت سليمان- جنوب غربي شهر ايذه
نقش حونگ اژدل يا اژدر – 15 كيلومتري شمال ايذه
برد نبشته ايذه- ايذه
نقش كوباد ايذه- ايذه
مجسمهسوسن- ايذه، مسجد سليمان
كتيبه هاني- ايذه
گورستان شمي- روستاي شمي ايذه
شهرستان بهبهان
قلعه ارجان- شهرستان بهبهان
پل امام رضا يا ارجان- بهبهان
پل كسري – 200 متري شرق بهبهان
پل دختر ارجان- در ناحيه ارجان بهبهان
پل بنديكان- در محلي بنام بكو ( بكان) بهبهان
آب انبار/ مله پرگل سرخ- در راه بهبهان به خير آباد
محوطه باستاني ارجان -10 كيلومتري بهبهان
ويرانه‌هاي شهربه گوار( آثار جلگه تشون) – غرب دشت بهبهان
كتيبه تنگ تك آب- 20 كيلومتري شمال شرقي بهبهان
كتبيه‌هاي تنگ تكاب- 9 كيلومتري شمال بهبهان
كتبيه‌هاي تنگ سردك ( سولك) – 50 كيلومتري شمال غربي بهبهان
مسجد جامع بكان- شمال شهرستان بهبهان
امام زاده اباذر – خارج قصبه دشت فريدون بهبهان
امام زاده شاه مير علي حسين- جنوب شرقي بهبهان
شهرستان مسجد سليمان
درياچه سد عباسپور ( سد كارون) – شمال شرقي مسجد سليمان
سد خليل خان ( چهاربُري) – بخش لالي شهرستان مسمجد سليمان
چشمه و حوض گلگير- بخش مركزي شهرستان مسجد سليمان
صفه سليمان سر مسجد- محله سرشبيه مسجد سليمان
قلعه تُزك دِز- بين چم آسياب و مسجد سليمان
قلعه بَرْدي- بخش انديكا مسجد سليمان
قلعه لِيْت ( ريت) – روستاي دو پلو طان و ماشگيري انديكا
قلعه خواجه – بخش انديكا مسجد سليمان
يك برجي – بخش انديكا مسجد سليمان
سيم بند( طاقا) – بخش انديكا مسجد سليمان
پل نگين- بخش انديكا مسجد سليمان
بَرْد قمچي- در انديكا
تپه باستاني كلگه رزي ( رزين) – جنوب شهر مسجد سليمان
شهرستان شوش
منطقه حفاظت شده كرخه- در 2 كيلومتري شهر باستاني شوش
ايوان كرخه- 20 كيلومتري شمال غربي شوش
كاخ آپادانا ( كاخ داريوش) – شوش
قلعه آكروپل – شوش
هفت تپه – 5 كيلومتري جنوب شرقي شوش
تپه‌هاي شوش ( شهر شاهي) – منطقه شوش
معمبد زيگورات (چغازنبيل)- 45 كيلومتري جنوب شرقي شوش
مسجد سليمان
معبد بَرْد نشانده- مسجد سليمان
كتيبه تنگ صئولك – بخش مركزي مسجد سليمان
محراب سر مسجد- بخش مركزي مسجد سليمان
بقعه معبد بَرْد نشانده- مسجد سليمان
كتبيه تنگ صؤلك – بخش مركزي مسجد سليمان
محراب سر مسجد- بخش مركزي مسجد سليمان
بقعه شاه ابوالقاسم- روستاي شاه آباد سادات مسجد سليمان
بقعه فهت شهيران- مسجد سليمان- لاكي
بقعه بابا زيد گيلاني- انديكا مسجد سليمان
شهرستان شوش
بقعه دانيال پيغمبر – روبروي تپه ارگ شوش
موزه شوش- شوش
موزه هفت تپه- شوش
كاخ شائور ( كاخ اردشير) – روبروي آرامگاه دانيال در شوش
شهرستان آبادان
موزه آبادان- آبادان
شهرستان اهواز
گورستان زرتشتيان- اهواز
شهرستان ماهشهر
شهر باستاني آسك ( كلات) – در جنوب شرقي هنديجان بندر ماهشهر
روستاي باستاني صالحك – در شرق هنديجان و هم مرز بهبهان
قلعه باستاني باسيف- شرق جاده هنديجان – ديلم
شهرستان رامهرمز
قلعه يزدگرد يا تاشاري- روستاي شوردين رامهرمز
قلعه دختر – شمال رامهرمز
ويرانه شهر مختارك – شمال رامهرمز
تپه بَرمي يا برمك- جنوب شهر رامهرمز
طاق نصرت ساساني – رامهرمز
گورهرمز ساساني – يكي از خيابان‌هاي اصلي شهر رامهرمز
شهرستان انديمشك
چشمه عين شوش- 13 كيلومتري جاده انديشمك به اهواز
چشمه آب معدني دهلران- 13 كيلومتري جاده انديمشك به اهواز
منطقه حفاظت شده كرخه- روستاي سرخه
شهرستان شادگان
تالاب شادگان- شادگان
هور الدورق- شادگان
زنده دل ، حسن . مجموعه راهنماي جامع ايرانگردي : استان خوزستان ، تهران : نشر ايرانگردان – جهانگردان ، 1379 . ص 31-34،114-119. * منبع :