|
| سنندج |
|
|
| به استناد گفته مورخين، قلعه سنه دژ (سنندج) را سليمان خان اردلان والي كردستان در زمان شاه صفي (1038-1052 ه.ق) آباد ساخت و كلمه ”غم‌ها“ را كه به حساب ابجد 1046 مي‌شود ماده تاريخ آن قرار داد. هيچيك از جغرافي نويسان اسلامي، اين شهر را به اين اسم در آثار خود ذكر نكرده‌اند.در گذشته به جاي شهر سنندج فعلي شهري به نام ”سير“ وجود داشت كه اين كلمه در فارسي به معناي ”سي سر“ است. مجاور سي‌سر، محلي بود به نام صدخانيه (صد خانه) كه احتمالاً به مرور زمان اين نام به ”سنه“ تغيير يافته است. سنندج مدت چهار قرن تحت حكومت حكام مورثي خاندان اردلان بود كه نسبت خود را به ساسانيان مي‌رسانيدند.در جنگ‌هاي دولت‌هاي ايران و عثماني در دوره صفويه، اين خاندان گاه جانب ايران را مي‌گرفتند و زماني از عثماني طرفداري مي‌كردند. كريم خان زند در سال 1146ه.ق سنندج را ويران كرد و پس از يك دوره هرج و مرج، خسرو خان اردلان در سنندج مستقر شد. آغا محمدخان قاجار به پاس خدمات وي سنقر را نيز ضميمه قلمرو حكومتي او كرد. از سال 1214 تا 1240 ه.ق امان‌الله خان پسر خسروخان در سنندج حكومت كرد كه در اين مدت اصلاحات زيادي براي آباداني و عمران شهر سنندج به عمل آمد. در حكومت رضا قلي خان اردلان بين اعضاي اين خاندان اختلافاتي به وجود آمد و پس از يك سلسله كشمكش‌ها، سرانجام امان الله خان برادر رضا قلي خان به حكومت رسيد و در حقيقت اين شخص آخرين والي موروثي سنندج بود كه از سال 1265 تا 1284 ه.ق حكومت كرد.در سال 1284ه.ق دولت مركزي، حاج ميرزا معتمدالدوله عموي ناصرالدين شاه را به حكومت كردستان منصوب كرد كه تا سال 1291 ه.ق در آنجا حكمراني مي‌كرد.در حال حاضر سنندج مركز استان است و يكي از شهرهاي زيباي استان كردستان و غرب كشور محسوب مي‌شود. |
|
| سقز |
|
|
| در مورد وجه تسميه سقز گفته مي‌شود كه اين شهر با نام ”ايزيرتا“ در نخستين اتحاد ماد، پايتخت مادها بود. سركردگان ماد در اطراف شهر استحكاماتي براي خود ساختند كه از جمله ”زيويه“ و ”قپلانتوي“ كنوني (آدامائيت) را مي‌توان نام برد. در اين زمان ”سارگن دوم“ پادشاه آشور به سرزمين ماد تاخت، مادها شكست خوردند و ايزيرتا، زيويه و آدامائيت را ويران كرد. پس از آن سكاها به تجديد بناي اين شهر پرداختند و سقز را به نام اسكيت (ساكز) به عنوان پايتخت خود انتخاب كردند. نام امروز سقز از نام قوم ”سكه“ – سكا- اسكيت- سكز به يادگار مانده است و سكز همان ساكز است. دو وجه تسميه ديگر نيز براي اين شهر نقل شده است؛ يكي به دليل درخت حبه الخضر يا ون است. كه گويا در اطراف سقز وجود داشت و ديگر اين كه، اين شهر را سه دختر ساخته‌اند و لذا سه قز (قز در تركي به معني دختر) ناميده مي‌شد.شهر سقز سابقاً در دشتي در جنوب غربي شهر فعلي قرار داشت كه اكنون به كهنه سقز يا سقز كهنه معروف است. شهر فعلي ابتدا در اطراف بازار به وجود آمد و قديمي‌ترين محله، همان محله بازار شهر است كه بعداً در اثر ارتباط تبريز، سنندج و بانه طرفين جاده‌هاي آن آباد شد. در حال حاضر، موقعيت طبيعي و نحوه استقرار شهر در دامنه ارتفاعات و رودخانه‌اي كه از كنار آن جاري است، اين شهر را به يكي از زيباترين شهرهاي استان كردستان تبديل كرده است. |
|
| بيجار |
|
|
| بيجار مركز منطقه گروس، از مناطق حاصلخيز كردستان است كه در شرق سنندج قرار دارد. درباره وجه تسميه آن آمده است كه ناصرالدين شاه با امير نظام گروسي شبي در گروس به سر مي‌برد و مطالبي داشت كه مي‌خواست تا صبح به وسيله جارچي پخش شود، اما صبح روز بعد همه مردم از مطالب آگاه شده بودند. از اين رو آن را شهر ”بيجار“ ناميد و همين اسم تا امروز باقي مانده است. در مورد وجه تسميه بيجار نظر ديگري نيز مطرح است و آن اينكه، اين شهر درخت بيد فراوان داشت و با توجه به اينكه در كردي درخت بيدار ”بي“ و جايگاه بيدار ”بيجار“ گويند، شهر نيز به همين نام يعني سرزمين بيد ناميده شده است. در حال حاضر بيجار يكي از شهرهاي نسبتاً آباد استان كردستان مي‌باشد. |
|
| قروه |
|
|
| اين شهر در دشت وسيعي در 93 كيلومتري شرق سنندج و شمال غربي همدان قرار دارد و از آغاز در طول جاده سنندج به طرف همدان توسعه يافته است. مركز حكومت اين شهر در گذشته روستاي قصلان بود كه توسط امان الله خان بزرگ، والي معروف كردستان در محوطه آن بناهايي از قبيل: قلعه، عمارت، مسجد، حمام، باغ و بيشه بزرگي احداث شده است.در حال حاضر قروه به دليل شرايط خاص زمين ساختي و چشمه‌هاي آب گرم و معدني مورد توجه مسافرين و گردشگراني است كه به اين شهر سفر مي‌كنند. |
|
| بانه |
|
|
| قبل از اسلام طايفه‌اي زرتشتي به نام ”قه قو“ بر اين منطقه حاكم بودند كه در حمله اعراب و بعد از آن، ”اختيار ديني‌ها“ حكومت آن را به دست گرفتند. تا اواسط سده سيزدهم هجري نام اصلي شهر بانه ”به روژه“ (آفتابگير) بود و قباله‌هايي نيز وجود دارد كه در همه آن‌ها مركز بانه قصبه ”به روژه“ ناميده شده است. اين شهر يك بار در قبل از جنگ جهاني اول و بار ديگر در جنگ جهاني دوم دچار آتش سوزي شديدي شد.اكنون گورستان شمال شرقي شهر را بانه كهنه و يا كهنه بانه مي‌نامند. علت تغيير نام و جابجا شدن محل شهر به واسطه شيوع بيماري‌هاي وبا و طاعون بود كه هرچند سال يك بار شايع مي‌شد و چون بازماندگان، محل اوليه را آلوده مي‌پنداشتند، مجدداً در جاي ديگري به ايجاد شهر و ده مي‌پرداختند.آتش سوزي و جنگ‌هاي قبيله‌اي يكي ديگر از عوامل جابجا شدن محل شهر بود. در بانه آبادي‌هائي به نام‌هاي ”نيزه دو كهنه“ ، ”به روژه كهنه“ ، ”سياومه كهنه“ ، ”آرمرده كهنه“ ، ”توده كهنه“ و غيره هم شنيده مي‌شود، ولي آبادي‌هايي نيز با همان نام‌ها بدون كلمه ”كهنه“ وجود دارد.نام بانه را از كلمه كردي ”Bon“ به معني پشت بام و متأثر از ارتفاعات و نحوه استقرار و موقعيت شهر بانه مي‌دانند. ارتفاع 1525 متري شهر از سطح دريا و چشم‌انداز ارتفاعات اطراف آن موجب گرديده است كه مردم براي رسيدن به شهر مسير زيادي را به طرف سربالايي طي كنند. نام ”بانه“ را به معني ”خانه“ (منظور اقامتگاه و آبادي و مسكن است) و ”اردو“ (منظور اردوگاه سربازان است) و پادگان (شهر دو قلعه بزرگ داشته) نيز تفسير كرده‌اند. |
|
| مريوان |
|
|
| شهر مريوان در حدود يك قرن سابقه تاريخي دارد. يكي از شاهزادگان قاجار به نام فرهاد ميرزا كمي پيش از مشروطيت در اين محل حكومت مي‌كرد، در مريوان قلعه‌اي بنا كرد كه جريان بناي آن را در كتيبه‌اي كه به ديوار مسجد دارالاحسان (مسجد جامع سنندج) نصب كرده، شرح داده است.اين شهر مرزي در همسايگي دولت عثماني قرار داشت و به دستور ناصرالدين شاه قاجار در سال 1282ه.ق قلعه‌اي مستحكم در آنجا احداث شد. در سال 1286، حاج فرهاد معتمدالدوله بر استحكام قلعه افزود و آن را شاه آباد ناميد. در كنار همين قلعه نظامي، روستايي به وجود آمد كه به نام قلعه (مريوان) نامگذاري شد. در داخل شهر به دستور حاج معتمدالدوله يك باب قنات، حمام و آب انبار احداث شد.بعد از حاج فرهاد معتمدالدوله، حاج محمد عليخان ظفرالملك قلعه را وسعت داد و در داخل آبادي شاه آباد چندين باب منزل، يك كاروانسرا و قناتي ديگر احداث كرد. بعدها كليه اين تأسيسات در اثر شورش و هرج و مرج عشاير كرد منطقه، ويران شد. در اوايل حكومت پهلوي، حاكم وقت در روستاي موسك قلعه‌اي بنا نهاد كه امروزه از آن به عنوان پادگان استفاده مي‌شود و فاصله چنداني با شهر ندارد. وجود درياچه زريوار در غرب شهر مريوان زيبايي خاصي به اين شهر بخشيده و آن را به يك ناحيه تفرجگاهي تبديل كرده است. |
|
| ديواندره |
|
|
| ديواندره يكي از شهرستان‌هاي استان كردستان است كه در فاصله 95 كيلومتري شمال سنندج واقع شده است. ديواندره امروزي يكي از كانون‌هاي در حال توسعه روستايي بود كه يك دهه قبل به شهر تبديل شده است. اين شهرستان آب و هوايي معتدل دارد. |
|
|
| نام و نشاني اماكن و ديدني‌هاي مهم استان |
|
|
شهرستان سنندج
درياچه پشت سد قشلان (سد وحدت) – 10 كيلومتري شمال سنندج
عمارت خسروآباد – سنندج
عمارت سالار سعيد – سنندج
عمارت وكيل الملك – سنندج
عمارت امجدالاشراف- سنندج
خانه آصف – سنندج
قلعه پلنگان – دهستان ژاورود
پل قشلاق – 3 كيلومتري شرق سنندج
پل شيخ – بر روي رودخانه قشلان
مسجد درالاحسان – سنندج
مسجد هاجره خاتون – سنندج
امامزاده پيرعمر – سنندج
شهرستان قروه
چشمه آب معدني باباگر – 18 كيلومتري شمال شرقي قروه
چشمه سراب قروه – دامنه كوه امامزاده ابراهيم عطار
چشمه سراب وينسار – دشت چهاردولي، دامنه كوه كمرزرد
حمام قصلان – شمال شرقي قروه
امامزاده باباگر – روستاي بابا گورگور قروه
شهرستان بيجار
چشمه آب تلخ (پير صالح) – روستاي قشلاقلو دهستان نجف آباد
چشمه سراب بيجار- جنوب غربي بيجار
چشمه خاورآباد – جنوب شرقي چشمه سراب بيجار
چشمه قمچقاي – 17 كيلومتري قمچقاي
چشمه هفت آسياب – روستاي شريف آباد دهستان سياه منصور
قلعه قمچاي – دهستان كراني
شهرستان مريوان
درياچه زريوار – 2 كيلومتري غرب مريوان
قلعه ايمام – 3 كيلومتري شرق مريوان
سنگ نبشته اورامانات – اورامانات، كوه رينانه
شهرستان بانه
زيارتگاه سليمان بيگ – بانه
شهرستان ديواندره
غار كرفتو – روستاي اوباتو ديواندره
شهرستان كامياران
چشمه آب معدني گواز – 50 كيلومتري شمال غرب كامياران
شهرستان سقز
تپه زيويه – 40 كيلومتري شرق سقز |
|
| زنده دل ، حسن . مجموعه راهنماي جامع ايرانگردي : استان كردستان ، تهران : نشر ايرانگردان – جهانگردان ، 1379 . ص32-37 ،109-111. |
* منبع : | |
|
